''Son Kaynak Tedarik Tarifesi ve Uygulamaları'' Tahsin Yüksel ARMAĞAN - Kurucu Ortak

Kojenerasyon Bülteni Dergisi Şubat-Nisan 2019

 

 

SON KAYNAK TEDARİK TARİFESİ ve UYGULAMALARI  

 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından,  22/8/2015 tarihli ve 29453 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği” ne dayanılarak 4190 sayılı Kurul Kararı olarak hazırlanan  “Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ” 20.01.2018 tarih ve 30307 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır. Bu tebliğ gereğince  Son Kaynak Tarifesinin uygulanmasına 01.04.2018 tarihinden itibaren başlanmıştır.

Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği’ nde Son Kaynak Tedariği “Serbest tüketici niteliğini haiz olduğu halde elektrik enerjisini, son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirilen tedarik lisansı sahibi şirket dışında bir tedarikçiden temin etmeyen tüketicilere elektrik enerjisi tedariği”  olarak tarif edilmiştir.

Bu Tebliğ kapsamında ilk defa 2018 yılında yıllık elektrik tüketimi 50 milyon kWh ve üzeri olan Mesken tüketicileri haricindeki tüketiciler için “Son Kaynak Tedarik Tarifesi”  kapsamına girecek şekilde limit belirlenmiştir.

Son Kaynak Tedariği tüketim miktarı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’ nun ,  18.10.2018 tarih ve 8135 sayılı Kurul Kararı ile 1 Ocak 2019 tarihinden geçerli olmak üzere Mesken abone grubu dışındakiler için yıllık 10 milyon kWh olarak yeniden belirlenmiştir.

Bu tebliğe göre ,Tüketicinin bir takvim yılında bir kullanım yeri için gerçekleşen tüketim miktarı;

• Tüketicinin ilgili takvim yılında sadece perakende satış sözleşmesi olması durumunda bu sözleşme kapsamında tükettiği enerji,
• Tüketicinin ilgili takvim yılında sadece ikili anlaşması olması durumunda bu anlaşma kapsamında tükettiği enerji,
• Tüketicinin ilgili takvim yılında ikili anlaşma yapması veya ikili anlaşmanın sona ermesi durumlarında perakende satış sözleşmesi ve ikili anlaşma kapsamında tükettiği enerjinin toplamı

dikkate alınarak belirlenmektedir.

Ayrıca ;

• Tek bir sözleşme ile enerji tüketen aynı kullanım yerinde  birden fazla sayacın olması durumunda bu sayaçlardan ölçülen tüketim miktarlarının toplamı dikkate alınacaktır.
• Üretim lisansı verilmiş eski otoprodüktör lisansı sahibi santral tarafından üretilen enerji miktarı, tüketim miktarı hesabına dâhil edilmeyecektir.
• Tüketicinin değişmesi durumunda yeni tüketicinin tüketim miktarı hesaplanırken önceki tüketicinin tüketim miktarı hesaba dâhil edilmeyecektir.
• Tüketici içinde bulunulan yılda o yıl için belirlenen tüketim miktarına (limitine) ulaşmışsa yüksek tüketimli tüketici grubuna dâhil olacaktır.
• Dağıtım lisansı sahibi OSB’ler de belirlenen tüketim miktarına (limitine) ulaşmışsa yüksek tüketimli tüketici grubuna dâhil olacaktır.

Açıklamaları yapılmıştır.

Son Kaynak Tedariği tarifelerinin hesaplanmasında aşağıda hususlar dikkate alınacaktır ;

• EPİAŞ tarafından günlük açıklanan ağırlıklı ortalama piyasa takas fiyatları (PTF) kullanılacaktır. Fatura kesilen dönemde yer alan günler için açıklanan günlük ağırlıklı ortalama piyasa takas fiyatlarının aritmetik ortalaması dikkate alınacaktır.
• PTF ye, EPİAŞ tarafından açıklanan kesinleşmiş gerçekleşen YEKDEM birim bedeli veya  YEKDEM bedelinin EPİAŞ tarafından açıklanmaması halinde  Kurul tarafından öngörülen tahmini YEKDEM birim bedeli ilave edilecektir.
• PTF+YEKDEM  toplamına Kurul tarafından belirlenen Makul Kâr (KBK) ilave edilecektir.
• 2018 yılı için Kurul tarafından yeni bir karar alınıncaya kadar geçerli olmak üzere Makul Kâr  ( KBK)  1,128 olarak , 1/1/2019 tarihinden itibaren ise Makul Kâr  (KBK) 1,0938 olarak uygulanacaktır.

Ayrıca , Son Kaynak tedarik tarifesinde çok zamanlı tarife uygulaması yapılmamaktadır.

Son Kaynak Tedariği tarifelerinin  uygulanmasında karşılaşılan sorunlar ;

Son Kaynak Tarifesi’ nin ilk limiti 50 Milyon  kWh/ yıl olduğu için öncelikle tüketim güçü ca. 6 MW ve üzerinde tüketim gücü olan yüksek tüketimli sanayi kuruluşlarına (Demir Çelik, Çimento, Otomotiv, ….v.s.)  bu tarife uygulanmıştır. Son Kaynak Tarifesi yeni bir yöntem olduğu için tedirginlik yaratmış ve  uygulamanın başladığı 01.04.2018  ve takip eden aylarda Ulusal Tarifenin, Son Kaynak Tarifesi’ne ( PTF+YEKDEM+KBK+Dağıtım (veya İletim) bedeli toplamına)  göre daha düşük olması , yüksek tüketimli sanayi kuruluşlarının  elektrik enerjisi  fiyatlarında %40 civarında artışlar meydana getirmiştir.  Yüksek enerji fiyatına maruz kalan sanayiciler ikili anlaşmalar yapmak üzere tedarikçi arayışına başlamışlardır.

Daha önce müşterilerini portföy dışı bırakan, bilhassa üretimi olan özel tedarikçiler, ürettikleri enerjiyi EPİAŞ kapsamında satmak yerine Son Kaynak tedarikçisi olarak ikili anlaşma çerçevesinde müşteri aramaya başlamışlardır. Bu da nisbeten rekabetyi doğurmuş ve KBK ( Makul Kâr) %12,8 yerine  % 2,5 - % 4 civarında uygulanmaya başlamıştır. Buuygulama  her ne kadar fiyatlarda kısmi bir indirim sağlamış ise de  Son Kaynak tarifesi yine Ulusal Tarife’ den yüksek olmaya devam etmiştir.

Dağıtım Şirketleri nin perakende bölümü de bu yarışmaya girmiş ancak tahsilatlarındaki bazı gecikmeler onları kısa vadeli kredi almaya yönlerdirmiştir. Kredi faizlerinin yüksek olması bu şirketleri Son Kaynak uygulamasında zor durumda bırakmıştır. Bu sebeple ya ön veya peşin ödeme talebinde bulunmuşlar ya da Son Kaynak portföylerini boşaltma yoluna gitmek istemişlerdir. Diğer açıdan ikili anlaşma ile özel tedarikçiye geçen Son Kaynak kullanıcıları sebebi ile Dağıtım Şirket’lerinin enerji satış dengesi de bozulmuştur.

Son Kaynak Tedariği tarifesindeki em önemli husus tedarikçinin , müşterisini portföyünden çıkarmasıdır. Çünkü bu durumda müşteri doğrudan Dağıtım veya İletim Şirketinin portföyüne geçmekte dolayısı ile aldığı tenzilat kaldığı için doğrudan  ( PTF+YEKDEM+KBK+Dağıtım (veya İletim) bedeli toplamına) geçmekte ve KBK (Makul Kâr) uygulanmaktadır. Bu da 2018 yılı için % 12,8 , 2019 yılı için ise % 9,38 dir. Dolayısı ile bu kapsamdaki sanayi tüketicisinin aniden zamlı bir enerji fiyatıyla karşılaşması bütçesindeki dengeyi bozmaktadır.

Son Kaynak Tedariği tarifesinde Organize Sanayi ve Serbest Bölgeleri’ nin durumu ;

Organize Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler Kanun ve Yönetmelikler ile kendilerine verilmiş Elektrik Enerjisi temin ve katılımcılarına dağıtım görevini yapmaktadırlar. Dağıtım Lisansı almış OSB ler ile Serbest Bölgeler’ in enerji ölçümü tek noktadan yapılmakta ve temin ettikleri elektrik enerjisini çok cüz’i bir dağıtım bedeli ile katılımcılarına iletmektedirler. Bu Bölge’ lerin içinde  genel olarak Son Kaynak Tedarik limitinin altında olan bir çok kuruluş bulunmaktadır. Bu kuruluşlar , o Bölge deki tüm katılımcıların toplam tüketimine tek noktadan ölçüm uygulandığında  bireysel olarak Son Kaynak Tedarik limiti altında enerji tüketseler dahi OSB nin veya Serbest Bölge nin toplam tüketiminin dikkate alınması sebebi ile Son Kaynak Tedarik kapsamına girmektedirler. Dolayısı ile Bölge içindeki kuruluşlar Ulusal tarifeden enerji alan benzer kuruluşlara istinaden daha fazla elektrik enerjisi bedeli ödemektedirler.  Oysa OSB lere Elektrik Enerjisi Dağıtım ve satış görevi aldıkları Lisans ile Serbest Bölgelere ise kurtuluşunda aldığı görev sebebi ile Kanun kapsamında verilmiştir.

Sonuç:

Son Kaynak Tedariği Tarifesi belki “çok kullanan çok öder ” deyimine göre sosyal açıdan faydalı olabilir. Ancak Sanayinin ve İhracaatın önderi olan yüksek tüketimli sanayiler (Demir Çelik, Çimento, Otomotiv, ….v.s.) ile  OSB lerin ve Serbest Bölgeler’in mecburi verilen görevle yaptıkları kar amacı gütmeyen çalışmada katılımcılarının daha çok ödemeye maruz bırakılmamaları gerektiğini düşünüyorum.

 

Tahsin Y.ARMAĞAN